ITER AD NORICUM FACIAMUS!
Aquileiae, a. d. V Kalendas Maias
Uno ad uno i viaggiatori si ritrovano davanti al Foro di Aquileia. Li attende la carrozza. Gli schiavi caricano i bagagli sul carro che segue.Sono ancora assonnati e un po’ preoccupati: un viaggio è pur sempre un andare verso l’ignoto. | |||||
|
|||||
Syrus:
“Ehm, satis mihi est, merces in
portus horreis misi.” Camilla:
“Quid facis? ” Syrus: “Mercaturam curo” Camilla:
“Ohhh, lintea et vestes sericas mercaris? Syrus:
“Omnia, sed maxime gemmas et olea mercor. Aquileia in
itinere meo urbs mirabilis est. Hoc iter fortunatus sine impedimentis fuit usque ab Syria. |
![]() |
||||
|
|||||
|
Syrus:
“Ego vix inveni spatium in
horreis portus, quia de decem navibus
onera exposita erant antequam navem exinanivi”. |
||||
|
|||||
Camilla:
“ Ubi sunt gemmae?”
Syrus:
“Oh pulchra domina, id patefacere non possum!
Fabius:
“ Nihil dicis nobis, qui graves sumus?”
Syrius:
“ Vobis summam omnium rerum fidem fido, sed aures sunt ubique. Postquam Aquileia discederimus, vobis secreta dicam”
Silvia:
“ Mater, ego somno vincor!”
Camilla:
“ Dormi, puella mea!”
|
![]() |
||||
|
|||||
Camilla
inizia a canticchiare una dolcissima
ninna nanna, al suono della quale tutti si addormentarono, finché
le ruote di ferro incapparono su un sasso e la ruota sobbalzò in maniera
violenta. Tutti si scossero dal sonno e si guardarono: nessuno si era
accorto di essersi addormentato. |
|||||
Fabius:”(tossisce) Certiores aediles faciam
huius viae aliquantum disiectum esse.”
Maximus:”Non ita
est, lapis erat!”
Fabius:”Quomodo id scis?”
Maximus:” Temporis spatium a stramento fere
nullum esse aestimavi. Ergo non cavum erat!”
Camilla:”(a Iulia) Oh, qui vir sapiens!”
Iulia:”Ita est, Maximus omnes disciplinas novit!
Doctus est etiam medicina.”
Camilla:”Beh, non omnia. Leges, quarum Fabius
cognitionem habet, nescit”
Iulia:”Iuste
domina, unusquisque aliqua re doctus est!”
Fabius:”Viae romanae
stratae
egregie sunt. Omnes populi nostrae peritiae invident. ”
Iulia:”Verum lapides non politae sunt , quam ob
rem incommode iter facitur.”
Fabius:”Dominae, viae romanae non ad ambulandum,
sed ad exercitum atque merces vehenda
exstructae sunt.”
|
![]() |
||||
|
|||||
La
comitiva attraversa Terzo, posto a m.p.
III (milia passum: il miglio romano corrispondeva a 1480 metri) da
Aquileia: poche casupole. Si dirigono verso |
|||||
|
|||||
![]() |
Maximus: (rivolgendosi a Sivia)” Puella,
scito tuos pronepotes in hoc loco, ubi
ad multos annos lyceum exstiterit,
linguam latinam fore ut discant.”
Silvia:
“Mater, quid est lyceum?”
Camilla:
“ Historicus Maximus iocari amat”
|
||||
|
|||||
Cervignano
piace ai viaggiatori perché è attraversata da un lento fiume, l’Aussa,
e perché è immersa in una ricca vegetazione favorita dal pullulare di
acque dal sottosuolo, da dove scaturiscono tante piccole sorgenti. Il viaggio prosegue senza particolari novità, finchè giungono in una località, il cui nome mette un po’ di ansia: Lovaria, la tana dei lupi.Tutto intorno boschi. Solo, in lontananza una enorme villa rustica. Le signore cominciano a preoccuparsi, allora Fabius dà ordine a Davus di fermarsi in una caupona lungo la strada. Le
signore si precipitano all’interno per potersi rinfrescare, gli uomini
si occupano dei cavalli e di avere informazioni utili sulla prosecuzione
del viaggio. |
|||||
|
|||||
![]() |
Syrus: “ Quot
servos
tenes?
Fabius: “ Duos servos, Lidiam et Davum.
Seduli sunt. Tune? Syrus: “ Apud me unum est, Medus”.
Fabius:
“Estne probus?” Syrus: “Minime.” Fabius: “ Cur?
Syrus: “Indocilis est.” Fabius : « Ubi est ? Syrus: “ Aquileiae est. Medus celticus est.”
Fabius: "Cave ut fugiat! Celtae animosi est". |
||||
|
|||||
Si
mettono a mangiare olus
molle e ova
sfongia ex lacte e pultes, tutti
cibi semplici. Le
signore, nel frattempo, si
pettinano. Poi si sistemano le vesti
e si scambiano pareri. Il
viaggio riprende: strada, campi, boschi. Il sole tramonta. |
|||||
|
|||||
Fabius
Marcus: “Quomodo ferias
matronales egisti?”
Maximus:
“Cum uxore ludos edimus in nostra villa. ”
Fabius: “Quid edetis?”
FabiMaximus: “Cervum et aprum cum leguminibus et mel.”
Sirius: “Suavia!”
Camilla " Num vos ad numeros movebatis?
Iulia
Secunda: "Utinam!" |
|
||||
|
|||||
Si fa notte. |
|||||
|
|||||
|
Silvia: « Mater, quid haec lux est?
Camilla:
“ Stellae et luna sunt”
Silvia: « Gratias diis agimus! Quomodo
in caelo stant ?»
Camilla:
« Sidera certis sedibus infixa sunt »
Silva:
“Stellae pulcherrimae sunt” |
||||
Camilla:
“Mihi ingratum est reda iter facere; nam vestis mea nunc sordida est.
Crines incompti sunt! Ego numquam tam sordida fui!”
Fabius:
“Age Camilla! Certe
nobis vehicula sunt, cum praesertim peregrini et servi pedibus eant. »
Syrus:
« Mea sententia iter facere essedo cisioque commodius et citius est
sed saepe ea quae maxime volumus fieri non possunt. »
Iulia
Secunda: “Ego quoque olim querebor, nunc assuevi. Tamen
reda est vehiculus commodior in
longo itinere.”
Silvia
: „Mater…somnum habeo…“
Camilla:
“Bene est, Silvia tacebo…dormi,dormi…” |
![]() |
||||
Si stanno
avvicinando ormai a Tricesimo m.p. XXX, dove ci sono mansiones attrezzate
per ospitare i viaggiatori durante la notte. |
|||||
|
|||||
![]() |
Fabius: “Sero admodum est. Nostrae uxores fessae sunt. Dormitum eamus !” Syrus :“
Recte. Nos ibi consistimus et equos reficio. ”
Iulia
Secunda: “Spero hunc locum verecundum esse.”
Maximus : “ Satis est si requiescamus et equos reficiamus. Cetera inutilia sunt !.” Camilla
: “Eheu puella
misella!. Dormies una cum me” |
||||
VIRUNUM | ![]() |
||||
A
questo punto non si sa con certezza quale percorso abbia fatto la comitiva
perché non si sa quale sia stato il principale collegamento con il
Norico. L ‘
Itinerario d’Antonino « Antonini Augusti Itineraria Provinciarum
et Maritimum », compilato nel II secolo dopo Cristo descrive le due
strade che da Aquileia portano al Noricum :
Se
era la prima, da Tricesimo si sarebbero diretti verso Zuglio, l’antica
Iulium Carnicum. e poi verso il passo di Monte Croce Carnico; se, invece,
era la seconda, sarebbero proseguiti verso Tarvisio- Camporosso. Noi
propendiamo per la seconda ipotesi, anche perché la via da Virunum
proseguiva poi verso Lauriacum sul Danubio (Lorch, presso Enns, ad est di
Linz).
|
|||||
|
|||||
BIBLIOGRAFIA | |||||