ITER AD NORICUM FACIAMUS!  

                                               Aquileiae, a. d. V Kalendas Maias

                                                                                                                         versione in italiano    

   

  Uno ad uno i viaggiatori si ritrovano davanti al Foro di Aquileia. Li attende la carrozza. Gli schiavi caricano i bagagli sul carro che segue.Sono ancora assonnati e un po’ preoccupati: un viaggio è pur sempre un andare verso l’ignoto.  
 

 

 

Syrus: “Ehm, satis mihi est, merces in portus horreis misi.”

Camilla: “Quid facis? ”

Syrus: “Mercaturam curo”

Camilla: “Ohhh, lintea et vestes sericas mercaris?

Syrus:  Omnia, sed maxime gemmas et olea mercor. Aquileia in itinere meo urbs mirabilis est. Hoc iter fortunatus sine impedimentis fuit usque ab Syria.

 
   

 

     
   

 

Syrus: “Ego vix inveni spatium in horreis portus, quia de decem navibus onera exposita erant antequam navem exinanivi”.  

 
       

 

   
 

 

Camilla: “ Ubi sunt gemmae?”  

Syrus: “Oh pulchra domina, id patefacere non possum!  

Fabius: “ Nihil dicis nobis, qui graves sumus?”  

Syrius: “ Vobis summam omnium rerum fidem fido, sed aures sunt ubique.  Postquam Aquileia discederimus, vobis secreta dicam”  

Silvia: “ Mater, ego somno vincor!”  

Camilla: “ Dormi, puella mea!”

 

   
       

 

   
 

Camilla inizia a canticchiare una dolcissima  ninna nanna, al suono della quale tutti si addormentarono, finché le ruote di ferro incapparono su un sasso e la ruota sobbalzò in maniera violenta. Tutti si scossero dal sonno e si guardarono: nessuno si era accorto di essersi addormentato. 

 

 
         
 

 

Fabius:”(tossisce) Certiores aediles faciam huius viae aliquantum disiectum esse.”  

Maximus:”Non ita est, lapis erat!”  

Fabius:”Quomodo id scis?”  

Maximus:” Temporis spatium a stramento fere nullum esse aestimavi. Ergo non cavum erat!”  

Camilla:”(a Iulia) Oh, qui vir sapiens!”  

Iulia:”Ita est, Maximus omnes disciplinas novit! Doctus est etiam medicina.”  

Camilla:”Beh, non omnia. Leges, quarum Fabius cognitionem habet, nescit”  

Iulia:”Iuste domina, unusquisque aliqua re doctus est!”  

Fabius:”Viae romanae stratae  egregie sunt. Omnes populi nostrae peritiae invident. ”  

Iulia:”Verum lapides non politae sunt , quam ob rem incommode iter facitur.”  

Fabius:”Dominae, viae romanae non ad ambulandum, sed ad exercitum atque merces vehenda exstructae sunt.”

 

   
     

 

   

La comitiva attraversa Terzo, posto a  m.p. III (milia passum: il miglio romano corrispondeva a 1480 metri) da Aquileia: poche casupole. Si dirigono verso Cervignano, unico abitato di una certa consistenza da Aquileia a Tricesimo (m.p. XXX). La carrozza segue la vera Julia Augusta, che entra nel paese attraverso via Obiz e passa dietro il Liceo scientifico “A. Einstein”

 

 

Maximus: (rivolgendosi a Sivia)” Puella,

 

 scito tuos pronepotes in hoc loco, ubi

 

 ad multos annos lyceum exstiterit,

 

linguam latinam fore ut discant.”  

Silvia: “Mater, quid est lyceum?”  

Camilla: “ Historicus Maximus iocari amat”

 

 

 

Cervignano piace ai viaggiatori perché è attraversata da un lento fiume, l’Aussa, e perché è immersa in una ricca vegetazione favorita dal pullulare di acque dal sottosuolo, da dove scaturiscono tante piccole sorgenti.

Il viaggio prosegue senza particolari novità, finchè giungono in una località, il cui nome mette un po’ di ansia: Lovaria, la tana dei lupi.Tutto intorno boschi. Solo, in lontananza una enorme villa rustica. Le signore cominciano a preoccuparsi, allora Fabius dà ordine a Davus di fermarsi in una caupona lungo la strada.

Le signore si precipitano all’interno per potersi rinfrescare, gli uomini si occupano dei cavalli e di avere informazioni utili sulla prosecuzione del viaggio.

 

 

Syrus: “ Quot servos tenes?  

Fabius: “ Duos servos, Lidiam et Davum. Seduli sunt. Tune?

 

Syrus: “ Apud me unum est, Medus”.  

Fabius: “Estne probus?”

 

Syrus: “Minime.”

Fabius: “ Cur?  

Syrus: “Indocilis est.”

 

Fabius : « Ubi est ?

Syrus: “ Aquileiae est. Medus celticus est.”  

 

Fabius: "Cave ut fugiat! Celtae animosi est".

 

 

Si mettono a mangiare olus molle e ova sfongia ex lacte e pultes, tutti cibi semplici.

Le signore, nel frattempo, si pettinano. Poi si sistemano le vesti e si scambiano pareri.

Il viaggio riprende: strada, campi, boschi. Il sole tramonta.

 

 

Fabius Marcus: “Quomodo ferias matronales egisti?”  

Maximus: “Cum uxore ludos edimus in nostra villa.  

Fabius: “Quid edetis?”  

FabiMaximus: “Cervum et aprum cum leguminibus et mel.”  

Sirius: “Suavia!”

 

Camilla " Num vos ad numeros movebatis?

 

Iulia Secunda: "Utinam!"

 

 

Si fa notte.
 

 

Silvia: « Mater, quid haec lux est?  

Camilla: “ Stellae et luna sunt”  

Silvia: « Gratias diis agimus! Quomodo in caelo stant ?»  

Camilla: « Sidera certis sedibus infixa sunt »  

Silva: “Stellae pulcherrimae sunt”

Camilla: “Mihi ingratum est reda iter facere; nam vestis mea nunc sordida est. Crines incompti sunt! Ego numquam tam sordida fui!”  

Fabius: “Age Camilla! Certe nobis vehicula sunt, cum praesertim peregrini et servi pedibus eant. »  

  

Syrus: « Mea sententia iter facere essedo cisioque commodius et citius est sed saepe ea quae maxime volumus fieri non possunt. »  

  

Iulia Secunda: “Ego quoque olim querebor, nunc assuevi. Tamen reda est vehiculus commodior  in longo itinere.”  

Silvia : „Mater…somnum habeo…“  

Camilla: “Bene est, Silvia tacebo…dormi,dormi…”

 

Si stanno avvicinando ormai a Tricesimo m.p. XXX, dove ci sono mansiones attrezzate per ospitare i viaggiatori durante la notte.
 

 

Fabius: “Sero admodum est. Nostrae uxores fessae sunt. Dormitum eamus !”

Syrus :“ Recte. Nos ibi consistimus et equos reficio. ”  

Iulia Secunda: “Spero hunc locum verecundum esse.”  

Maximus : “ Satis est si requiescamus et equos reficiamus. Cetera inutilia sunt !.”

Camilla : “Eheu puella misella!. Dormies una cum me”

 

                             VIRUNUM

A questo punto non si sa con certezza quale percorso abbia fatto la comitiva perché non si sa quale sia stato il principale collegamento con il Norico.

 

L ‘ Itinerario d’Antonino « Antonini Augusti Itineraria Provinciarum et Maritimum », compilato nel II secolo dopo Cristo descrive le due strade che da Aquileia portano al Noricum :

  1. la via da Aquileia ad Aguntum , presso l’odierna Lienz;

  2. la via da Aquileia ad Virunum , Zollfeld, dieci chilometri, circa, a nord di Klagenfurt.

 

Se era la prima, da Tricesimo si sarebbero diretti verso Zuglio, l’antica Iulium Carnicum. e poi verso il passo di Monte Croce Carnico; se, invece, era la seconda, sarebbero proseguiti verso Tarvisio- Camporosso.

 

Noi propendiamo per la seconda ipotesi, anche perché la via da Virunum proseguiva poi verso Lauriacum sul Danubio (Lorch, presso Enns, ad est di Linz).  

 

 

BIBLIOGRAFIA
 

HOME